مفهوم تهویه مطبوع به ایجاد شرایط بهینه‌ای در داخل محیط‌های ساختمانی با استفاده از سیستم‌های مختلف می‌پردازد. یکی از تکنولوژی‌های موثر و گردآوری کننده برای تهویه مطبوع، سیستم‌های تبخیری می‌باشد. سیستم‌های تبخیری در تهویه مطبوع بر مبنای اصول تبخیر آب کار می‌کنند تا دما و رطوبت محیط را کنترل کنند. تبخیر آب از طریق مخازن آبیاب‌ها یا پنجره‌های تبخیری انجام می‌شود و باعث خنک‌کردن هوا و افزایش رطوبت نسبی محیط می‌شود.

به عبارت دیگر، این سیستم‌ها به‌وسیله‌ تبخیر آب، هوای گرم و خشک را به هوای خنک و مرطوب تبدیل می‌کنند و در نتیجه، احساس راحتی و آرامش در داخل فضاهای ساختمانی بهبود می‌یابد. استفاده از سیستم‌های تبخیری در تهویه مطبوع مزایای بسیاری دارد.

 اولاً، این سیستم‌ها به‌ویژه در مناطقی با اقلیم گرم و خشک مانند بیابان‌ها و نواحی حاشیه‌ای، بسیار کارآمد هستند؛ زیرا با تولید هوای خنک و مرطوب، میزان مصرف انرژی نسبت به سیستم‌های مکانیکی سنتی کاهش می‌یابد.

 ثانیاً، این سیستم‌ها به‌عنوان روشی طبیعی و زیست ‌محیطی برای تهویه فضاها محسوب می‌شوند، زیرا مصرف آب کمتری نسبت به سیستم‌های خنک‌کننده مکانیکی دارند و همچنین هیچ‌‍گونه مواد آلاینده و گازهای گلخانه‌ای تولید نمی‌کنند.

 از این رو، سیستم‌های تبخیری به‌عنوان گزینه‌ای پایدار و اقتصادی در تهویه مطبوع در نظر گرفته می‌شوند. به این ترتیب، در ادامه‌ی مقاله، به بررسی عملکرد، نحوه‌ی عملکرد، مزایا و معایب سیستم‌های تبخیری در تهویه مطبوع پرداخته خواهد شد.

انواع دستگاه‌ها و سیستم‌های تبخیری

انواع سیستم‌های تبخیری در تهویه مطبوع به شرح زیر هستند:

• سیستم‌های سرمایش آبی مستقیم

فرآیند سرمایش آبی مستقیم به معنای خنک‌کردن هوا از طریق تبخیر آب است، به گونه‌ای که آب تبخیر شده همزمان باعث افزایش رطوبت هوا می‌شود. دستگاه‌هایی که بر اساس این اصول عمل می‌کنند عبارتند از: سیستم‌های سرمایش آبی نوع قطره‌ای یا چکه‌ای

این نوع سیستم‌ها، بیشترین کاربرد را در دسته خود دارند و به‌ویژه برای کاربردهای مسکونی و اداری سبک بسیار مناسب هستند. تنوع زیادی از این سیستم‌ها وجود دارد، از جمله مدل‌های بالا‌زن، پایین‌زن و بغل‌زن چهارگوش یا مدل پایین‌زن بیضی و شش‌گوش.

• سیستم‌های سرمایش آبی چکه‌ای یا قطره‌ای کوچک

این سیستم‌های قابل‌حمل، برای خلق یک سطح سرمایش کوتاه مدت، بسیار مفید هستند. آن‌ها برای خنک‌کردن اتاق‌های کوچک در آپارتمان‌ها، کانکس‌ها، دفاتر و فروشگاه‌های کوچک به‌کار می‌روند. همچنین توسط مسافران، دانشجویان، مستأجران و افرادی که امکان استفاده از سیستم‌های سرمایش آبی بزرگ‌تر ندارند یا دسترسی به منبع آب دائمی ندارند، استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها ظرفیت‌های مختلفی دارند و هوادهی آن‌ها معمولاً بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ کیوبیک فوت در دقیقه است.

• سیستم‌های سرمایش آبی نقطه‌ای

این سیستم‌ها به‌صورت کوچک و قابل‌حمل ساخته می‌شوند و شبیه به رادیوپخش‌های رومیزی هستند. آن‌ها بر روی میز یا کنار تختخواب قرار می‌گیرند و صورت، بازوها و دستان کاربران را خنک می‌کنند. این سیستم‌ها از هوای تازه اطراف آن‌ها استفاده می‌کنند و هوای خنک شده به‌صورت آزاد به بیرون تخلیه می‌شود.

با این‌حال، بیشتر هوای داخل اطراف سیستم‌ها را رطوبت زنی می‌کنند و باعث افزایش رطوبت در محیط بیرون از ناحیه تأثیر اولیه می‌شوند. این سیستم‌ها به‌ویژه برای افرادی که در فضاهای کوچک قرار دارند مانند رانندگان جرثقیل، تایپیست‌ها، تلفن‌چی‌ها، اپراتورهای رایانه، دربان‌ها، بلیت‌فروش‌های دانشجویان و افراد با بودجه محدود مناسب هستند.

• سیستم‌های سرمایش آبی دارای فیلتر غلتکی

این سیستم‌ها دارای فیلتری پارچه‌ای معمولاً پلی‌استری هستند که به دور دو غلتک در بالا و پایین پیچیده شده‌اند. این فیلتر توسط غلتک بالایی به‌طور کم ‌سرعت خیس می‌شود، زیرا غلتک پایینی درون یک تشتک کوچک پر از آب قرار دارد. این فیلتر به‌صورت مداوم شسته و تمیز می‌شود و به عنوان یک فیلتر غلتکی عمل می‌کند که از تشکیل رسوب در داخل آن جلوگیری می‌کند. باید توجه داشت که این سیستم‌ها در ظرفیت‌های بزرگتری نیز ساخته می‌شوند.

• سیستم‌های سرمایش آبی برای خودرو

این سیستم‌ها در برابر سیستم‌های سرمایش تبریدی برای خودروها به کار گرفته می‌شوند و در ابتدا توسط توریست‌هایی که از مناطق جنوب غربی عبور می‌کردند، استفاده می‌شدند. این سیستم‌ها نسبت به سیستم‌های سرمایش تبریدی بسیار ارزان‌تر هستند و قطعات متحرک کمتری دارند. اما مدل‌های جدیدتری که به نام کولرهای سقفی شناخته می‌شوند، برای خودروهای کشاورزی، تراکتور، لودر، گریدرو غیره استفاده می‌شوند و انواع دیگری از آن‌ها که دارای شکل‌های آئرودینامیک هستند، برای خودروها، کاروان‌ها، خانه‌های متحرک و غیره مناسب هستند.