مبرد ها را بیشتر بشناسیم!
مبرد ها ﻋﻨاصری هستند ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮند ﮐﻪ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن ﻓﻀـﺎﻫﺎ از آن ها اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد.در واﻗﻊ مبرد ها واﺳﻄﻪای ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮﻣﺎ از ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺑﺎشند.
اﻣﺮوزه ﻣﺒﺮدﻫﺎ ﺑﻪ ۵ ﮔﺮوه ﮐﻠﯽ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ:
۱. ﻫﺎﻟﻮﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ
۲. اﯾﺰوﺗﺮوپ ﻫﺎ
۳. زﯾﻮﺗﺮوپ
۴. ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ
۵. ﻣﻮاد آﻟﯽ ﯾﺎ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦ ﻫﺎ
۱- ﻫﺎﻟﻮﮐﺮﺑﻦﻫﺎ: (Halocarbons)
ﻫﺎﻟﻮﮐﺮﺑﻦﻫﺎ دارای اﺗﻢﻫﺎی ﮐﻠﺮ، ﻓﻠﻮر، ﯾﺪ و ﺑﺮوم ﻣﯽﺑﺎﺷــﻨﺪ. ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل R22 از اﯾﻦ دﺳــﺘﻪ اﺳــﺖ. در ﻫﺎﻟﻮﮐﺮﺑﻦﻫﺎ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ اﺗﻢ ﮐﺮﺑﻦ ﺑﺎ اﺗﻢﻫﺎی ذﮐﺮ ﺷﺪه ﭘﯿﻮﻧﺪ ﮐﻮاﻻﻧﺴﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.
۲- اﯾﺰوﺗﺮوپﻫﺎ: (Azeotropes)
اﯾﺰوﺗﺮوپﻫﺎ ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ از دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺒﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮏ ﻣﺎده واﺣﺪ را ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاص اﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﺎ اﺟﺰای ﺗﺸـﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه آن ﯾﮑﺴـﺎن ﻧﯿﺴــﺖ. درﺻﺪ ﻣﻮاد ﺗﺸــﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺒﺮدﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖﻫﺎی ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺴﺎوی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺒﺮدﻫﺎی R-502 و R-503 ﺟﺰو اﯾﻦ دﺳﺘﻪ اﺳﺖ.
۳- زﯾﻮﺗﺮوپﻫﺎ: (Zeotropes)
زﯾﻮﺗﺮوپﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﯾﺰوﺗﺮوپﻫﺎ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﭼﻨﺪ ﻣﺒﺮد ﺗﺸــــﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ درﺻﺪ اﺟﺰای ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﻣﻮاد در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ.ﻣﺎﻧﻨﺪ R407
۴-ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﯽ: (Inorganic)
ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮﻧﯿﺎک، دیاﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ و …
۵-ﻣﻮاد آﻟﯽ ﯾﺎ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎ: (organic)
ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺗﺎن، ﺑﻮﺗﺎن، ﭘﺮوﭘﺎن و …
ﻧﮑﺘﻪ: در زﯾﻮﺗﺮوپﻫﺎ ﭼﻮن درﺻﺪ ﻣﻮاد ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺎز و ﻣﺎﯾﻊ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﺗﺒﺨﯿﺮ ﯾﺎ ﺗﻘﻄﯿﺮ در دﻣﺎی ﺛﺎﺑﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد.
آراﯾﺶ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﻣﺒﺮدﻫﺎ ﺗﻌیین ﮐﻨﻨﺪه ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ در آن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه اﺻـﻠﯽ ﺑﺮاﺳـﺎس
آراﯾﺶ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺑﺮای ﻣﺒﺮدﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ:
CFCs – Chlorofluorocarbons .۱
HCFCs – Hydro chlorofluorocarbons .۲
HFCs – Hydro fluorocarbons .۳
Natural Refrigerants .۴
۱. CFCs
اﯾﻦ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ ﺣﺎوی ﮐﻠﺮ ، ﻓﻠﻮﺋﻮر و ﮐﺮﺑﻦ ﻫﺴــــــﺘﻨﺪ. R115 ، R12 ، R11 در اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و در آن زﻣﺎن ﻏﯿﺮ ﺳﻤﯽ، ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺷﺘﻌﺎل و ﻏﯿﺮ واﮐﻨﺸﯽ ﺑﻮد. در دﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻣﯿﻼدی ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻣﻀـﺮ ﺑﻮده و ﻻﯾﻪ ازون را ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺗﻢ ﮐﻠﺮ اﮐﺴــﯿﮋن اﺿﺎﻓﯽ در ﺗﺮﮐﯿﺐ ازون را ﺧﺎرج ﮐﺮده و ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮑﺴـــﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪه اﺳﺖ.
HCFCs .۲
اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ CFCﻫﺎ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺎوی ﻫﯿﺪروژن، ﮐﻠﺮ، ﻓﻠﻮﺋﻮر و ﮐﺮﺑﻦ ﺑﻮده و درﺻﺪ ﮐﻤﺘﺮی در ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻻﯾﻪ ازون ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ CFCﻫﺎ (ﺣﺪود ۰۱٪) دارﻧﺪ. HFC ﻫﺎ ﻏﯿﺮﺳﻤﯽ و ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﮔﺎزﻫﺎ ﺟﺰو ﮔﺎزﻫﺎی ﮔﻠﺨﺎﻧﻪای بوده و ﺑﻪ آراﻣﯽ اﻣﺎ ﻣﺪاوم ﺑﻪ ازون آﺳﯿﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ.
۳. HFCs
اﯾﻦ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ ﺣﺎوی ﮐﻠﺮ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻣﻀﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻻﯾﻪ اوزون را ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻣﺒﺮد دﯾﮕﺮی، در ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺮدﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ زﯾﺎدی در ﮔﺮم ﺷﺪن ﮐﺮه زﻣﯿﻦ دارﻧﺪ.
Natural Refrigerants .۴
اﯾﻦ ﻣﺒﺮد ﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻃﺒﯿﻌﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﻣﺸـﮑﻞ زا ﻧﺒﻮده و ﺑﻪ ﻻﯾﻪ ازون آﺳﯿﺐ وارد ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺮد ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﺴﯿﺎر ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻮا، HC، آﻣـﻮﻧﯿﺎک، CO2، H2O ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾـﯽ از ﻣﺒـﺮدﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﺴـﺘﻨـﺪ و اﺛﺮات ﻧﺎﭼﯿـﺰی در ﮔﺮم ﺷﺪن ﮐـﺮه زﻣﯿﻦ دارﻧﺪ.
در ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﯽ ﻣﺒﺮدﻫﺎ ﺑﺎ دو ﺷﺎﺧﺼﻪ اﺻﻠﯽ تعیین ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ:
- ODP: Ozone Depletion potential ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ ازون
- GWP: Global Warming Potential ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺮارت ﮐﺮه زﻣﯿﻦ
۱. :ODP
ﻣﻘﺎدﯾﺮ ODP از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﯾﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺮﭼﻪ ﻋﺪد آن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮر ﺑﯿﺸـــﺘﺮی ﺑﺮای ﻻﯾﻪ ازون دارد. CFCﻫﺎ ﺑﺎ دارا ﺑﻮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺎﻻﯾﯽ از ODP از ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻻﯾﻪ ازون ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ.
در ﺗﺼﻮﯾﺮ زﯾﺮ اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ODP ﺑﺮای اﻧﻮاع ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ:
۲. GWP
ﻣﻘﺎدﯾﺮ GWP از ﺻـﻔﺮ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳـﺖ: ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻘﺪار GWP ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷـﺪ، ﻣﺒﺮد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸـﺘﺮی در ﮔﺮم ﺷﺪن ﮐﺮه زﻣﯿﻦ دارد. ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ، ﻣﺒﺮد ﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﻮﻧﯿﺎک و دیاﮐﺴــﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻤﯽ GWP ﻣﺸــــﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. HCFﻫﺎ از ﺳﺎل ۵۰۰۲ ﻧﯿﺰ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و اﻣﺮوزه ﻓﻘﻂ HFCﻫﺎی ﺑﺪون ﮐﻠﺮ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺎز اﺳﺖ.
برای اطلاعات کامل تر و مشاهده جدول مشخصات چند مدل از گاز ها فایل PDF زیر را دانلود کنید.
